Ura e Vashës
Ura e Vashës është një thesar i historisë dhe kulturës shqiptare.
Historia dhe vendndodhja[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ura e Vashës, një thesar i vyer i historisë dhe kulturës shqiptare, ndodhet midis fshatrave Klos dhe Guri i Bardhë. Ajo lidh dy brigjet e lumit Mat dhe ka qenë mjeti i vetëm i komunikimit në rrjedhën e sipërme të këtij lumi. Ura ka një hark të vetëm dhe një dritare shkarkimi në të djathtë, e cila e bën atë një strukturë unike. Këmbët e saj janë vendosur në malin Vërrith dhe malin Dish, duke krijuar një peizazh të mrekullueshëm natyror. [1]
Arkitektura dhe dimensionet[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ura e Vashës është e gjatë 11 metra, hapësira midis dy këmbëve është 7 metra, dhe lartësia e harkut nga pasqyra e ujit është gjithashtu 7 metra. Gjerësia e gjurmës së urës është 2.8 metra, dhe është e shtruar me gurë dhe pllaka. Harku gjysëm rrethor është ndërtuar me gurë gëlqerorë të latuar dhe katrorë, të përforcuar me dy qemere dhe grepa hekuri në të dy anët e harqeve.
Historia e emërtimit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Fillimisht, kjo urë nuk e kishte emrin "Ura e Vashës", por Ura e Skurës. Ajo u ndërtua si një akt bamirësie nga Haxhi Hajrulla Skura nga lagjja Mansaj e Gurit të Bardhë, afërsisht 300 vjet më parë. Emri "Ura e Vashës" rrjedh nga një urë tjetër në afërsi, në Sheun e Dishit. Me kalimin e kohës, emri simbolik "Ura e Vashës" u përvetësua për këtë urë, duke u njohur gjerësisht me këtë emër.[2]
Krahasimi me urat e tjera[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Teknikisht dhe tipologjikisht, Ura e Vashës përkon me urat e tjera të Matit si ura e Hoxhaj, Kulmares, dhe Skura në Gur të Bardhë, si dhe ura e Shën e Premtes në Gurrë të Vogël. Jashtë Matit, ajo i ngjan fazës së dytë të shtimit të Urës së Mesit në Shkodër dhe Urës së Kamareve në Librazhd. Ura e Mesit u ndërtua nga Mehmet Pasha Bushati në shekullin e 18-të, ndërsa Ura e Kamareve ka një dedikim që daton nga viti 1715.
Turizmi dhe rëndësia kulturore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ura e Vashës është një destinacion i njohur për turistët shqiptarë dhe të huaj. Një tabelë e vogël me mbishkrimin "Ura e Vashës", vendosur nga turistët çekë, është një shenjë e vizitave të shumta. Bukuritë natyrore dhe vlerat historike të kësaj zone janë ende të panjohura për shumë shqiptarë, por pritet që ndërtimi i rrugës së Arbrit të rrisë numrin e turistëve. [3] Përgjatë kësaj rruge gjenden shtëpi karakteristike prej guri, me dritare të vogla të quajtura frëngji.
Familja e Ali Sinës është e vetmja që jeton në fund të dy shpateve, një familje e klasës punëtore që mirëmban vetë rrugën dhe Urën e Vashës.
Legjenda e emrit[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Sipas legjendës, ura e ka marrë emrin nga një vajzë e fisit Skuraj, e cila nuk u martua sepse nuk mund të kalonte lumin. Vendosmëria e saj për të ndërtuar urën me të ardhurat e saj ka mbetur në kujtesën popullore, duke dhënë kështu emrin "Ura e Vashës".
Trashëgimia kulturore[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Ky monument historik është shpallur Monument Kulture nga Ministria e Arsimit dhe Kulturës më 30 qershor 1983. [4] Me karakteristikat e tij unike dhe vendndodhjen në një peizazh natyror të mrekullueshëm, Ura e Vashës vazhdon të jetë një destinacion i rëndësishëm për të gjithë ata që dëshirojnë të shijojnë bukurinë e trashëgimisë shqiptare.